Ruim 60% van de Nederlanders in 2050 te zwaar
REDMAR SMIT – Volgens onderzoek is in 2050 ruim 60% van de Nederlandse bevolking te zwaar. Dat zijn schokkende cijfers. Hoe heeft het zover kunnen komen? En belangrijker: wat kunnen we er zelf tegen doen? Lector leefstijl en gezondheidsbevordering Willemieke Kroeze doet onderzoek naar gezondheid en geeft antwoord: ‘Het begint met kleine stapjes.’
Dat we als Nederlanders steeds zwaarder worden, maakt Willemieke ongerust. ‘Ik vraag me vaak af wat daarachter zit. Natuurlijk kun je zelf ongezonde keuzes maken. Maar het zit dieper: onze cultuur is veranderd en daardoor onze manier van leven. Na de Tweede Wereldoorlog begon het Voedingscentrum al met campagnes voor gezond eten. De welvaart nam toe en daarmee ook de voedselproductie. Er kwamen meer (ongezonde) snacks op de markt. Marketing nam een vlucht, waardoor mensen meer en makkelijker beïnvloed werden. Ook ons leven werd makkelijker gemaakt, met auto’s, brommers, e-bikes, liften en andere hulpmiddelen. Die hebben veel voordelen, maar dragen ook bij aan een andere leefstijl.’
Onderschat
Volgens Willemieke wordt het probleem deels onderschat. ‘Lange tijd keken we alleen naar de persoon zelf. Wat kan hij of zij veranderen? Inmiddels weten we dat het probleem groter is. Er zijn mensen die niet in staat zijn om gezond te kiezen of het niet kunnen betalen. Of het probleem wordt vooruitgeschoven. Als je fit en gezond bent, denk je misschien: wie dan leeft, wie dan zorgt. Ook de macht van de voedselindustrie en de marketing moeten we niet onderschatten. We worden overspoeld met reclames voor ongezonde voeding. Op iedere hoek van de straat is een snackbar. Onze borden en bestek worden groter. De kleine cola van nu, is de grote cola van vroeger. We hebben voordeelverpakkingen, XXL-zakken en noem maar op. Veel eetbeslissingen nemen we niet bewust. Daarom eten we steeds meer en ongezonder.’
Alert
Begin 2000 had het Voedingscentrum een campagne met de slogan: “Het sluipend gevaar van een kilo per jaar.” ‘Het gaat dus geleidelijk en daardoor went het. Bepaalde fases in ons leven kunnen hieraan bijdragen. Denk aan trouwen, met pensioen gaan of de overgang van de basisschool naar de middelbare. Andere keuzes rondom eten en bewegen zijn dan snel gemaakt. Daarom is het goed om jezelf goed in de gaten te houden. Vraag jezelf eens af: wat eet ik en hoeveel beweeg ik? Past dat bij de richtlijnen van de Gezondheidsraad? Eet ik volgens de schijf van 5? Lukt het me om minstens 5 keer per week een half uur matig intensief te bewegen? Dat kan ook op een stoel, als staan of lopen niet goed lukt. Voel ook eens of je kleren strakker gaan zitten. Of heb je misschien al een andere maat dan vorig jaar? Wellicht merk je dat traplopen ook zwaarder wordt. Het kan geen kwaad om af en toe jezelf te wegen. Het helpt als je er op tijd bij bent.
‘De kleine cola van nu, is de grote cola van vroeger.’
– Willemieke Kroeze
Keuzes maken
Verandering begint met kleine stapjes, zegt Willemieke. ‘We mogen leren gezonde keuzes te maken. Het helpt bijvoorbeeld om een beetje vooruit te kijken. Hoe ziet mijn week eruit? Heb je een paar keer een verjaardag, dan kun je ervoor kiezen op de andere dagen van de week niet te snoepen en gezondere keuzes te maken. En als het gaat om bewegen, kies je dan voor de trap of de lift? Pak je de auto naar de supermarkt of ga je lopend? Een andere handige tip is het wegen van je porties. Als je weet wat de aanbevolen hoeveelheid is, kun je die makkelijk afwegen en gericht inkopen. Wil je minder koolhydraten eten, dan kun je meer groente toevoegen. Ook vaste eetmomenten zijn goed. Als je makkelijk in de verleiding komt, is het beter geen producten te kopen waar je moeilijk van af kunt blijven. Probeer slechte gewoontes te onderzoeken en zet er een andere goede tegenover. Zijn er situaties in je leven die een hoog risico hebben, zoals een feestje of vakantie? Probeer van tevoren te bedenken hoe je hiermee kunt omgaan, zodat je het volhoudt. Slaap voldoende, want een tekort is een risicofactor voor overgewicht.’
Kennis
Het gaat er bij gezond leven om dat je weet wat genoeg is en hoeveel je nodig hebt, stelt Willemieke. ‘Probeer daar je leefstijl op in te richten. Het gaat om de balans. Het helpt om doelen aan je gezonde leefstijl te koppelen. Bijvoorbeeld: ik wil een fittere opa worden. Raak niet ontmoedigd als het even niet lukt. Nieuwe gewoontes kosten tijd. Maar denk ook niet te makkelijk: “Een keertje smokkelen moet kunnen.” Hoeveel keertjes zijn dat? Als je alles bij elkaar optelt, zijn dat heel wat calorieën. Houd het maar eens bij. Voor sommigen is dat echt een eyeopener. Gezonde keuzes hebben niet altijd invloed op je gewicht. Maar gezond is het sowieso. Veel chronische ziekten zijn namelijk gerelateerd aan een ongezonde leefstijl. Er heerst een beeld dat gezond leven alleen voor de elite is. Dat vind ik jammer. Je hoeft niet per se naar een sportschool. Wandelen kan ook. Dure producten zijn echt niet nodig. Het is bijvoorbeeld een misverstand dat vers altijd gezonder is. Diepvriesgroente is goedkoper en net zo gezond. Tegelijkertijd is het schrijnend dat het voor mensen die in armoede leven echt moeilijker is om gezond te leven. Financieel, maar ook vanwege de chronische stress die hun situatie met zich meebrengt.’
Rekening houden met elkaar
Een nieuwe leefstijl ontwikkelen vraagt ook iets van de omgeving. ‘Die heeft veel invloed. Als je iets afslaat, hoor je weleens: “Doe niet zo ongezellig.” Of: “Ik heb het speciaal voor jou gemaakt.” Om je heen zie je steeds mensen die wel gewoon van alles eten. Durf je dan te zeggen: “Ik wil graag gezond leven, dat is belangrijk voor me.” En stel dat je weet dat een vriendin gezond wil eten, houd je er dan rekening mee en zet je iets gezonds op tafel? En als je een feestje geeft, zorg je er dan ook voor dat een ander een gezonde keuze kan maken bij de de hapjes en de drankjes?’
Het zal niet iedereen lukken een BMI onder de 25 te krijgen, stelt Willemieke. ‘Daarvoor is gezondheid te complex. Er kunnen allerlei redenen zijn waarom mensen overgewicht krijgen. Dat kunnen economische omstandigheden zijn, maar ook psychische. Of er zijn onderliggende ziektes. Die kunnen invloed hebben op je hormonen of stofwisseling, waardoor je sneller aankomt. Oordeel dus niet te snel. Blijf je om welke reden dan ook worstelen met je gewicht, ga dan naar de huisarts. Het is echt niet erg om hulp te vragen. Ik hoop dat steeds meer mensen gaan inzien hoe belangrijk het is om te investeren in je gezondheid. We zijn kostbaar in de ogen van onze Schepper. We zijn het waard om goed voor onszelf te zorgen.’
‘Er kunnen allerlei redenen zijn waarom mensen overgewicht krijgen.’
– Willemieke Kroeze
Inspiratie
Meer weten over gezonde keuzes? Ga naar geloofengezondheid.nl. Bij het onderwerp Voeding vindt u podcasts, webinars en het G-eetplan met meer dan 200 heerlijke recepten.