‘Trots op de ervaring die ik heb opgedaan’

Marieke Niemeijer begeleidde meer dan 1.000 bevallingen

TINEKE GOEDHART – Ieder leven dat geboren wordt, is een wonder. Dat van dichtbij meemaken is prachtig. Daar kan Marieke Niemeijer, verloskundearts in het Haaglanden Medisch Centrum in Den Haag, als geen ander over meepraten. Onlangs mocht ze haar 1.000ste bevalling begeleiden. Een bijzonder hoogtepunt. ‘Ik heb laatst uitgerekend dat er ongeveer vier basisscholen gevuld kunnen worden met alle kinderen die ik op de wereld heb geholpen!’

Duizend bevallingen, dat klinkt indrukwekkend. Marieke: ‘Het maakt me vooral trots op de ervaring die ik heb opgedaan in alle jaren. Alles wat ik heb geleerd, de mensen die ik kon begeleiden. Als kind keek ik met mijn moeder al naar bevallingen op televisie. Ik had daar toen al veel interesse in. Ik wilde geneeskunde studeren, want dan kon ik gynaecoloog worden. Maar tijdens de praktijkstage in het ziekenhuis viel dat best tegen. Ik maakte daar wel mijn eerste bevalling mee. Ik was overweldigd door wat er allemaal gebeurde. Toen ik de kamer uitliep, dacht ik: wauw, ik was hier gewoon bij! Verloskunde vind ik echt het leukste! Nadat ik gepromoveerd was, ontdekte ik de toen nieuwe opleiding tot verloskundearts. Dat was nou precies wat ik wilde!’

Liefde voor het vak
‘Een verloskundearts begeleidt medische bevallingen in het ziekenhuis, als er een reden is voor moeder of kind om in het ziekenhuis te zijn tijdens de geboorte’, legt Marieke haar vak uit. ‘Maar we opereren niet. Daarnaast leiden we jonge artsen op. Die kun je de liefde voor het vak meegeven. Ik vind het leuk als ik dan een poosje later bij een jonge dokter bepaalde dingen terugzie, bijvoorbeeld dat ze goed naar de wensen van aanstaande ouders luisteren. Dan denk ik: dat heb ik er aan het begin ingestopt en dat komt er nu uit. Dat ouders goed begeleid worden, vind ik het belangrijkste gedeelte van ons werk.’

Tranen in mijn ogen
Terug naar de praktijk. ‘Het is altijd bijzonder om bij een geboorte aanwezig te zijn. Ik herinner me er vele. Ik hoor vaak mensen zeggen: “Oh, wat heb je toch leuk en mooi werk.” Het is ook altijd mooi, maar niet altijd leuk. Als het niet goed gaat, is dat heel confronterend en verdrietig. Bij die bevallingen heb ik wel het gevoel dat ik het verschil kan maken, vooral in de begeleiding en aandacht die ik aanstaande ouders geef. Ik probeer altijd veel liefde te geven. Ik kan mijn geloof niet opdringen, maar ik gun mensen dat ze geloven en daar troost uit kunnen halen. Bijvoorbeeld in het idee dat hun kindje op een betere plek is. Ik herinner me de 1e bevalling van een overleden kindje nog goed. Het baby’tje was na de 40 weken overleden. Het was ontzettend indrukwekkend en voor de ouders heel verdrietig. Maar het zette ook de moeder in haar kracht. Ze stak haar armen uit: “Geef maar, het is mijn kind.” Toen zij opnieuw zwanger werd, vroeg ze of ik weer de bevalling wilde begeleiden. Dat vond ik zo bijzonder. Blijkbaar heb ik het de 1e keer zo kunnen begeleiden, dat het voor haar goed voelde dat ik er weer bij was. De 1e keer kwam er een enorm geliefd kindje dat niet begon te huilen. Bij de 2e gebeurde dat wel, en bij de 3e. Daar was ik ook bij. Toen stond ik met tranen in mijn ogen.’

Veel bewuster
Nu Marieke bijna 10 jaar in het vak zit, ziet ze dat vrouwen veel bewuster zijn geworden van alles wat er kan. Ze willen vaker iets te zeggen hebben over het ingrijpen tijdens de bevalling. Marieke licht toe: ‘20 jaar geleden was het bijvoorbeeld veel minder gebruikelijk om pijnstilling te hebben bij je bevalling. Dat gebeurt nu veel vaker. Ook zijn er steeds minder thuisbevallingen. Alhoewel, dat verschilt wel per regio.’

In de zorg speelt maakbaarheid een steeds grotere rol, merkt Marieke. ‘Zoals de gedachte dat je je bevalling kunt plannen en dat je eisen kunt stellen aan de zorgverlener. Denk aan de hoeveelheid ervaring of dat de zorgverlener een man of een vrouw is. Ik denk dat je tot op zekere hoogte wel invloed kunt hebben op het verloop van je bevalling, maar nooit helemaal. Sommigen zeggen bijvoorbeeld dat ze absoluut geen knip willen, terwijl wij dat misschien wel wijs vinden. Ik merk daarbij echt de invloed van social media, van het ideaalplaatje dat daar soms wordt geschetst. Regelmatig moeten we dat tegenspreken. Dat vraagt meer van ons als zorgverleners. Vroeger werkten we met 2 artsen op 12 verloskamers, nu met 3 op 10 kamers. De tijd die we bij een bevalling aanwezig zijn, is toegenomen. Dat klinkt misschien negatief, maar dat is niet altijd verkeerd, hoor. Want het is heel belangrijk dat vrouwen goed nadenken. Het is een hele gebeurtenis, zo’n bevalling. Vroeger zijn we daar weleens te makkelijk aan voorbijgegaan. Nu is er meer aandacht voor de psychische kant ervan. Het is wel lastig om een goede weg te vinden, helemaal als er een spanningsveld ontstaat. Als een vrouw bijvoorbeeld geen toestemming geeft voor een ingreep, mogen wij niets doen. In het meest extreme geval kan het dus voorkomen dat wij geen keizersnede mogen doen, terwijl de baby in gevaar is. Dat is lastig. Als zorgverlener wil je het beste voor moeder en baby. Als de moeder daar een ander idee over heeft, kom je daar soms niet uit. We proberen nu steeds meer vóór de bevalling hierover gesprekken te voeren. Soms gaat het wel op het scherpst van de snede.’

Kijkje in de keuken
Marieke zit ook in de adviesraad van De christelijke zorgverzekeraar. Dat werkt 2 kanten op: ‘Het is goed dat zorgverzekeraars ook zorgverleners betrekken. Wij kunnen vertellen wat er in het veld speelt. Vanuit het ziekenhuis zijn wij vaak een beetje kritisch naar zorgverzekeraars, omdat we het gevoel hebben dat zij ons allerlei regels opleggen. Dus het leek mij interessant om een kijkje in de keuken van de zorgverzekeraar te krijgen. Hoe zit het nou echt? Mijn beeld is inmiddels heel wat genuanceerder.’ Marieke spreekt met de adviesraad onder meer over de identiteit van de zorgverzekering. ‘Bijvoorbeeld in welke zaken die tot uiting kan komen en waar zij een bijdrage kan leveren aan een actueel debat. Soms worden er ook inhoudelijke stukken voor de website besproken waarvoor wij iets inbrengen. Dat is heel waardevol.’

Goede voorlichting
Onze maatschappij wordt steeds individualistischer. Dat in combinatie met de vele mogelijkheden die er zijn, maakt de zorg volgens Marieke best wel lastig. ‘Momenteel gaat het zelfbeschikkingsrecht van de vrouw boven het beschermen van het leven van de baby. Aan het begin van de zwangerschap wordt er bijvoorbeeld gekeken naar aangeboren afwijkingen. Ze kunnen vervolgens kiezen voor een zwangerschapsafbreking. Ik probeer mensen mee te geven dat ze de beschermwaardigheid van het leven van de baby meenemen in hun overwegingen en ze zo aan het denken te zetten.’

Ook als christen kun je voor lastige dilemma’s komen te staan. De christelijke zorgverzekeraar kan hierover voorlichting geven. Bijvoorbeeld over de consequenties van onderzoeken en waarover je moet nadenken. Zo kun je voorbereid het gesprek aangaan met een arts die daar anders over denkt.’

Heeft Marieke nog tips voor moeders die gaan bevallen? ‘Vertrouw op onze medische expertise. Je kunt niet je hele bevalling plannen, maar lees je in. Denk na over wat belangrijk is voor jou. Hoe reageer je in spannende situaties? Hoe kunnen we je dan het beste helpen? Vaak zeggen vrouwen vooral wat ze niet willen, maar een aanstaande moeder zei een keer: “Als ik in paniek raak, helpt dit en dit.” Dat helpt ons om vrouwen en gezinnen een goede start te geven.’